Hendrik van Zantvoort kreeg van huis uit traditionele normen en waarden mee. Dat betekende zuinig zijn, zorgen voor je toekomst en anderen niet tekort doen. Verandering ziet hij in het perspectief van het eigen handelen, stapje voor stapje de dingen beter doen.
Motief voor circulair denken
Hendrik kwam in aanraking met circulariteit toen een collega hem elke 3 maanden kwam lastig vallen over plastic bekertjes uit de koffiemachine. Toen hij het na een aantal maanden zat was ging hij het regelen en kwam in een traject terecht dat zijn ogen openden. Maar wat betekent dat dan, een circulaire economie?
“Dat er niks verloren gaat”,
We zijn van een zuinige cultuur naar een weggooicultuur gegaan, we moeten weer terug naar die zuinigheid. maar het moet niet van gedragsverandering en intrinsieke motivaties afhangen, maar het systeem moet fundamenteel anders. Met ideologie alleen ga je de massa nooit bereiken.”
Dat betekent dat ook de beloningsstructuren daarop zijn ingericht, waar mensen op worden beloond en afgerekend. De grootste uitdaging zit niet in de techniek, maar juist in de ‘softe’ factoren: de manier van samenwerken, de processen, dingen anders durven zien en doen. Daar heb je lef voor nodig en je niet laten tegenhouden door praktische bezwaren.
In de praktijk blijkt het lastig om dit soort dingen verder te brengen, bijvoorbeeld omdat inkopers, contractmanagers en leveranciers opgeslokt worden door de dagelijkse operationele dingen. “Die zaken hebben dan voorrang op iets als circulariteit. Er moet ruimte gecreëerd worden door deze obstakels weg te nemen en te kijken hoe je elkaar verder kan helpen.
De innovatiekracht van kwetsbaar durven zijn
Er zijn verschillende momenten om in te stappen in de circulaire economie. Kijk je bijvoorbeeld naar productontwerp zodat producten zó in elkaar gezet worden dat deze het langst meegaan en na levensduur het beste weer uit elkaar te halen zijn? Of naar innovaties die de levensduur van een product verlengen? Ook kan je je focussen op de end-of-life fase; het terugnemen van producten om deze zo hoogwaardig mogelijk te hergebruiken.
“Ik denk dat we de markt zo geconditioneerd hebben als opdrachtgever dat innovatie onze organisatie niet meer in komt. We zijn gewend om oplossingen voor te schrijven uitgewerkt in allerlei detaillistische specificaties. Door uit te gaan vragen op functionaliteit hopen we de markt meer ruimte te geven om met circulaire oplossingen te komen.”
Daar is meer voor nodig dan alleen een andere vraag te stellen, het is echt een cultuuromslag. “We zullen ons meer kwetsbaar moeten opstellen. Durven aangeven welke onzekerheden en vragen we hebben, in plaats van uit risicobeheersing alles af te kaderen en een ander te vertellen wat ze moeten doen. Juist als je je zorgen deelt nodigt dat uit om samen tot antwoorden te komen”. Maar onzekerheden is nou juist iets wat niet goed past bij een organisatie die bestaat door de zekerheid en betrouwbaarheid van haar diensten. “Ons hele netwerk, ons hele bestaansrecht is gebaseerd op zekerheid, veiligheid, risicomijdend gedrag. Dat zit in ons DNA als organisatie.”
Circulair inkopen van de core business
Gelukkig heeft Alliander al veel ervaring op gedaan met circulair inkopen in het facilitaire bedrijf. De transformatie van het terrein in Duiven naar een inspirerend voorbeeld van een circulair gebouw is daar wel het paradepaardje van. Juist door dit enorme succes heeft de organisatie een duwtje in de rug gekregen wat betreft circulair denken.
“Organisatiebreed heeft iedereen gezien hoeveel lof er is uitgesproken over circulaire economie in ons huisvesting en inrichting domein. Daar zijn veel credits naar uit gegaan. Dat heeft wel een gevoel aangewakkerd van: dat willen we ook wel voor onze core business. Met als gevolg dat we nu met kabels bezig zijn, met trafo’s, met de slimme meter die een fair meter is geworden. Het kruipt zo steeds dieper in de kern van onze organisatie.”
“Maar”, zegt Hendrik de Vries, “dat blijft nog wel kwetsbaar. Als onze directeur inkoop of MVO manager morgen een andere baan hebben dan kan het wel eens lastig worden. Het moet nog wel verder doordringen in de organisatie voordat zij weg kunnen. Het hangt nog wel heel erg samen met bepaalde personen, die echte ambassadeurs zijn van circulaire economie in de organisatie.” Hun doel voor de komende tijd bij Alliander? “Over 5 jaar kunnen wij hopelijk een andere baan zoeken. Dan is circulariteit business as usual binnen Alliander. De circulaire economie als pleonasme.”
De uitdaging
Kan jij Alliander verder helpen? Heb jij slimme ideeën om bekabeling circulair te maken? Neem contact op met Pieter van den Herik, transitiemanager Keten Innovatieprogramma Leiding op Circulariteit: p.vandenherik@mvonederland.nl.
Heb jij ook een tof circulair product? Nederland circulair! zet in op een doorpakkende beweging richting een volledig circulaire economie. Hoe die er precies uitziet weten we nog niet, maar dat het mogelijk is bewijzen de vele succesvolle businesscases, inspirerende best practices en nieuwe businessmodellen. Round = Real is de belichaming van deze beweging: We delen ervaringen, zoeken naar nieuwe mogelijkheden en samenwerkingen en vieren de successen. Ook slim bezig? Dat verdient meer aandacht, dus doe mee!
Daarom zijn niet alleen de juiste organisaties binnen de keten van belang, maar ook de juiste mensen bin nen die organisaties. Zogenaamde change agents die over energie, doorzettingsvermogen en daadkracht beschikken om een complex project of thema verder te brengen.
Hendrik van Zantvoort 